Γενικά
Ο Δεκέμβριος είναι ο μήνας για τους μελισσοκόμους της σωματικής ξεκούρασης.
Οι δουλειές έχουν τελειώσει στα μελισσοκομεία, και δίκαια θα ξεκουραστούν αυτόν τον μήνα.
Κάποιοι οι οποίοι δεν πρόλαβαν λόγω του ότι μεταφέρανε αργά τα μελίσσια τους από το πεύκο, ή άλλης ενασχόλησης ή ακόμη και άλλης επαγγελματικής τους απασχόλησης να τελειώσουν τις εργασίες προετοιμασίας, για ένα ανώδυνο ξεχειμώνιασμα των μελισσιών, καλό είναι να ρίξουν μια ματιά στα παρακάτω:
Στο μελισσοκομείο
01) Εγκατάσταση των κυψελών για ξεχειμώνιασμα σε κατάλληλη προσήλια, στραγγερή και απάνεμη τοποθεσία.
Ένας φυσικός ή τεχνητός ανεμοφράκτης πίσω από τα μελίσσια είναι καλοδεχούμενος από τις μέλισσες διότι, πρώτον βοηθάει και βγαίνουν πιο τακτικά για να ολοκληρώσουν την φυσική τους ανάγκη εκτός κυψέλης, δεύτερον οι εργασίες καθαρισμού της κυψέλης γίνονται χωρίς να κινδυνεύουν να παρασυρθούν μακριά από τους δυνατούς κρύους βόρειους ανέμους, τρίτον αποτρέπει ως κάποιο βαθμό να σκεπαστούν για πολλές ημέρες οι κυψέλες μας με χιόνι που κατά το πλείστον στην χώρα μας πέφτει από βορά, και τέταρτον γενικά μέσα στο μελισσοκομείο μας δημιουργείται ένα μικροκλίμα ευνοϊκό, που εκ συμπαθείας, επηρεάζει θετικά άμεσα και το εσωτερικό μικροκλίμα της κυψέλης για το καλό ξεχειμώνιασμα των μελισσιών.
02) Καταπολέμηση της βαρρόα.
03) Κατέβασμα των πατωμάτων και σφίξιμο των μελισσιών στις κυψέλες τους με αφαίρεση των πλαισίων που δεν πατούν οι μέλισσες.
04) Συνενώσεις των αδύνατων και ορφανών μελισσιών μας με δυνατότερα.
05) Τάισμα με τοποθέτηση τροφών (ζαχαροζύμαρο, γυρεόπιτα) πάνω από την περιοχή του γόνου.
Τα ζαχαροζύμαρα του εμπορίου διατίθενται συνήθως σε πλαστικές σακούλες του 1 κιλού.
Η διάθεση τους γίνεται με την αφαίρεση ενός στρόγγυλου τμήματος της πλαστικής σακούλας διαμέτρου 15 εκατοστών, και τοποθέτηση τους πάνω από τον γόνο ή την μελισσόσφαιρα, με την πλευρά που αφαιρέθηκε το πλαστικό για να μπορούν οι μέλισσες να πάρουν αμέσως την τροφή.
Τα περισσότερα ζαχαροζύμαρα του εμπορίου έχουν σαν βάση του την ισογλυκόζη, τα ζαχαροζύμαρα που κάνουμε στα εργαστήρια των συλλόγων μπορούμε να τα κάνουμε με μέλι και τα δύο είναι υγροσκοπικά λόγω της σύνθεσης τους με αποτέλεσμα καθώς είναι σκεπασμένα με το βαμβακερό κομμάτι ύφασμα ή μουσαμά ή μαξιλάρι, να απορροφάνε μέρος της υγρασίας που παράγεται μέσα στην κυψέλη, αυτό τα κάνει μαλακά και οι μέλισσες τα γλύφουν ευχάριστα και τα τελειώνουν γρήγορα.
Η διάρκεια της τροφής εξαρτάται πάντα από την δυναμικότητα του μελισσιού καθώς και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν.
Για να μην μπούμε σε περιπέτειες σε περίπτωση επικίνδυνων καιρικών φαινομένων και κινδυνεύσουν τα μελίσσια μας με ασιτία καλό είναι τα ζαχαροζύμαρα που τοποθετούμε εμείς να είναι 3-4 κιλά.
06) Σκέπασμα των μελισσιών με την τοποθέτηση μαξιλαριού ή ενός βαμβακερού υφάσματος (διαστ.=46Χ37 εκατοστά) πάνω από τις τροφές.
Στα καπάκια τύπου Αυστραλίας, ανοικτά όλα τα παράθυρα για καλό αερισμό και αποφυγή υγρασίας στο εσωτερικό της κυψέλης, διότι είναι γνωστά τα αποτελέσματα της υγρασίας (δυσεντερίες, νοζεμίαση κλπ).
Η υγρασία που είναι ο μεγάλος εχθρός κάθε κολεόπτερου απειλεί και την μέλισσα και ειδικότερα εντός της κυψέλης.
Λόγοι που επιβάλουν την μείωση της υγρασίας μέσα στην κυψέλη είναι:
01) Η πτώση της θερμοκρασίας, που για την εξισορρόπηση της (34-36,5ο Κελσίου στην περιοχή του γόνου), έχουμε μεγαλύτερη κατανάλωση τροφών.
Σε κάθε γραμμάριο τροφής (ζαχαροζύμαρου η μελιού), που καταναλώνεται εντός της κυψέλης παράγονται κάποια μικρογραμμάρια νερού, εάν ο μελισσοκόμος δεν έχει ανοικτά τα παράθυρα του καπακιού για να φεύγει αυτή η παραγόμενη υγρασία, τότε παρατηρείται το φαινόμενο, να δημιουργούνται πρώτα στα εσωτερικά τοιχώματα της κυψέλης μικρές σταγόνες νερού, μετά αυτή η υγρασία απλώνεται στις κηρήθρες, εάν υπάρχουν ασφράγιστα μέλια πιθανότατα αυτά να ξινίσουν, εάν υπάρχει ανοικτή γύρη αυτή να μουχλιάσει και οι μέλισσες να μην την αγγίζουν.
Ακόμη και οι ακριανές κηρήθρες που δεν έχουν μέλισσες πάνω τους μουχλιάζουν.
02) Η υγρασία μαλακώνει τα λεπτά διάφανα φτερά των μελισσών και αυτό ενοχλεί ιδιαίτερα τις μέλισσες.
Έτσι αρχίζει ένας φαύλος κύκλος, από την μία πλευρά κατανάλωσης τροφών για παραγωγή θερμότητας, και ταυτόχρονα από την άλλη πλευρά, παραγωγή υγρασίας.
03) Η επικράτηση για πολλές ημέρες δυσμενών καιρικών συνθηκών, κάνουν αδύνατο το πέταγμα των μελισσών έξω από την κυψέλη, το έντερο των μελισσών γεμίζει με περιττώματα, η κοιλιά πρήζεται και αυτή η παρατεταμένη κατακράτηση των περιττωμάτων έχει σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση δυσεντερίας που στο τέλος μην μπορώντας να αντέξουν άλλο αφοδεύουν παντού, στα τοιχώματα, πάνω στις κηρήθρες, μέσα στα κελιά ακόμη και η μία πάνω στην άλλη, γιατί δεν μπορούν να κρατηθούν λόγω της διάρροιας που τελικά προκύπτει.
Οι μικρές σταγόνες υγρασίας που δημιουργούνται στα τοιχώματα της κυψέλης, στην αρχή, βολεύουν τις μέλισσες για την διάλυση των τροφών κατά το τάισμα του γόνου, αυτές όμως από τα περιττώματα μολύνονται και αν υπάρχουν και σπόρια νοζεμίασης ακόμη χειρότερα γιατί αυτά μολύνουν όλο και περισσότερο το μελίσσι με τα γνωστά σε όλους μας αποτελέσματα.
Ανοικτά λοιπόν τα παράθυρα των καπακιών για αποφυγή των παραπάνω.
Το σφίξιμο δίνει στο μελίσσι μεγάλο βαθμό προστασίας και γίνεται με την αφαίρεση των πατωμάτων και των κηρήθρων που δεν πατούν οι μέλισσες.
Τα κάθετα διαφράγματα από τεμάχια σκληρού (μπλε λεπτόκοκκου) φελιζόλ, δίνουν επίσης πολύ καλά αποτελέσματα στα μελίσσια που ο πληθυσμός τους δεν ξεπερνά τα 4-5 πλαίσια.
Με την τοποθέτηση των διαφραγμάτων στην πλευρά που υπάρχει το κενό από την αφαίρεση των παραπανίσιων πλαισίων, πετυχαίνουμε τα παρακάτω σημαντικά:
Α-1) Περιορισμό του χώρου που ζεσταίνουν οι μέλισσες,
Α-2) Σωστή οργάνωση του μελισσιού,
Α-3) Μείωση της εργασίας στο μισό,
Α-4) Αποτελεσματική καταπολέμηση ασθενειών,
Α-5) Λιγότερη κατανάλωση τροφών,
Α-6) Καθόλου υγρασία,
Α-7) Δυνατό ξεχειμώνιασμα και τέλος
Α-8) Γρήγορη ανάπτυξη του μελισσιού την άνοιξη.
Μελίσσια με βασίλισσες γεννημένες τον Σεπτέμβριο και μικρότερης πληθυσμιακής δυναμικότητας, δηλαδή, με 2-3 πλαίσια καλό είναι να τα τοποθετούμε σε τριπλοκυψελίδια, ταΐζονται, ζεσταίνονται, οργανώνονται και ξεχειμωνιάζουν καλύτερα από το να τα αφήναμε το καθένα σε κυψέλη μόνο του.
Στην Κύπρο, την Κρήτη, τα Δωδεκάνησα, τις νότιες Κυκλάδες, στην Ζάκυνθο, στους νομούς Ηλείας, Μεσσηνίας και Λακωνίας που οι θερμοκρασίες είναι ακόμη και αυτόν τον μήνα ανεβασμένες, (γύρω στους 18ο Κελσίου), οι συνάδελφοι μελισσοκόμοι να προσέξουν, διότι υπάρχει πάντα ο κίνδυνος του κηρόσκορου.
Ανθοφορίες
Οι ανθοφορίες από αυτόν τον μήνα γίνονται πολύ φτωχές για το σύνολο της Ελληνικής γης.
Κατά μήκος της εθνικής οδού Αθηνών – Τεμπών και σε τακτικά διαστήματα, τόσο στην υπερυψωμένη νησίδα που χωρίζει τα δύο ρεύματα κυκλοφορίας, όσο και εκατέρωθεν της εθνικής, έχουν φυτευτεί δεκάδες χιλιάδες φυτά δενδρολίβανου, τα οποία από τον Σεπτέμβριο μέχρι και τον Απρίλιο είναι ανθισμένα, από την μία μπράβο γι αυτήν την ωραία κίνηση με την φύτευση μελισσοκομικών φυτών, από την άλλη όμως κρίμα, γιατί σκοτώνονται πάρα πολλές συλλέκτριες και μάλιστα αυτό το χρονικό διάστημα που ο πληθυσμό των συλλεκτριών μειώνεται δραματικά, από τα οχήματα που κινούνται με μεγάλη ταχύτητα αφού η Εθνική είναι οδός ταχείας κυκλοφορίας.
Τα μελισσοκομεία λοιπόν, που βρίσκονται κατά μήκος της Εθνικής Οδού και μέχρι 2-3 χιλιόμετρα απόσταση, κοντά στα συγκεκριμένα σημεία, επιβαρύνονται πέρα των άλλων χειμωνιάτικων απωλειών και με την επί πλέον απώλεια των συλλεκτριών τους λόγω...ταχύτητας.
Το δενδρολίβανο, η μουσμουλιά ο πολύκομπος και το αγριοράδικο είναι μερικά από τα φυτά που συντηρούν το πλήθος των μελισσιών στην ηπειρωτική Ελλάδα.
01) Το δενδρολίβανο έχει φυτευτεί σχεδόν παντού στην Ελλάδα σε κάθε αυλή και πάρκο, σε κάποια μέρη είναι αυτοφυές(ν. Κάλυμνος, κλπ).
Είναι φυτό που δίνει νέκταρ και γύρη με μεγαλύτερη απόδοση Νοέμβριο και Απρίλιο.
Τις ημέρες που το επισκέπτονται άλλα έντομα και κάποια είδη άγριων μελισσών δεν δίνει νέκταρ.
02) Η μουσμουλιά φυτεύεται σαν καλλωπιστικό στις αυλές γιατί είναι ανθεκτικό δένδρο και δεν χρειάζεται μεγάλη φροντίδα οι καρποί της ωριμάζουν τον Απρίλιο. Υπάρχουν δύο είδη μουσμουλιάς στην Ελλάδα, η Ιαπωνική και η Γερμανική.
Η Ιαπωνική(Mespilus Japonica) ανθίζει τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο και τα άνθη της είναι πολύ αποδοτικά σε γύρη και νέκταρ, αλλά και πολύ ανθεκτικά στις σκληρές για την εποχή καιρικές συνθήκες.
Η ανθοφορία διαρκεί κάποιες χρονιές μέχρι και σαράντα ημέρες.
03) Το αγριοράδικο(ταραξάκο) ανθίζει από μέσα Νοεμβρίου και βγάζει σχεδόν ολόκληρο τον χειμώνα σ’ όλη την Ελλάδα.
Δίνει γύρη και νέκταρ με ελαφριά υπόπικρη γεύση οι μέλισσες το επισκέπτονται τις μεσημεριανές ώρες συνήθως.
04) Ο πολύκομπος επίσης ανθίζει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, από τον Αύγουστο μέχρι και τον Δεκέμβριο, δίνει πολύ μεγάλες ποσότητες σε γύρη και νέκταρ.
Βοηθάει πάρα πολύ στο να γονέψουν τα μελίσσια αφ’ ενός πριν από το πεύκο αλλά και μετά από το πεύκο, αρκεί κατά διαστήματα να ποτίζεται από βροχές.
Το μέλι του πολύκομπου έχει σκούρο χρώμα και έντονη μυρουδιά, μέσα σε ένα μήνα κρυσταλλώνει και είναι το πιο πλούσιο μέλι σε ωφέλιμα ένζυμα για τον ανθρώπινο οργανισμό.
05) Η κουμαριά σημαντική βοήθεια παίρνουν τα μελίσσια που την φτάνουν, τόσο σε γύρη όσο και σε νέκταρ, πικρό μεν, καλό δε.
Μπορούμε να τρυγήσουμε μέλι κουμαριάς και να το χρησιμοποιήσουμε για την παρασκευή ζαχαροζύμαρου, το οποίο θα το ταΐσουμε αμέσως.
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, τα μελίσσια να ωριμάζουν και να σφραγίζουν τα νεοεισερχόμενα μέλια κουμαριάς στην κυψέλη αμέσως, ίσως σ΄ αυτό να βοηθά η άχνη ζάχαρη του ζαχαροζύμαρου.
06) Το πεύκο επίσης τον Δεκέμβριο, δίνει μελιτοέκκριση.
Όσοι γειτνιάζουν με πευκοδάση που δίνουν ακόμη, ας αφήσουν τα μελίσσια τους να φορτώσουν κάποια αποθέματα και μετά να τα μετακινήσουν για νότια μέρη ή για ξεχειμώνιασμα.
Σε περίπτωση βέβαια που τα πεύκα γειτονεύουν με σουσούρα ή και με κουμαριές, εκτιμώ ότι είναι η ιδανική περίπτωση για άριστη ενίσχυση των μελισσιών.
07) Το φθινοπωρινό ρείκι ή έρικας ή σουσούρα(Χαλκιδική) ή πιρένι(Δράμα, Κομοτηνή) ή τσάρο, κσούρι(στον Βόλο) ακόμη σε κάποια μέρη λόγω της κλιμακωμένης άνθισής του είναι ανθισμένη τον Δεκέμβριο και δίνει γύρη και νέκταρ.
Την συναντούμε σ΄ όλη την Ελλάδα, από την Χαλκιδική, το Πήλιο, τα νησιά μας, παντού.
Βοηθά τα μελίσσια που γυρίζουν αποδεκατισμένα από το πεύκο να γονέψουν, αλλά και αυτά που δεν πήγαν στο πεύκο επίσης τα βοηθά να αναπτυχθούν γρήγορα και τα ξεχειμωνιάζει δυνατά.
Όσο καλό κάνει η γύρη στο μελίσσι, τόσο καλό κάνει και το μέλι της σουσούρας στον ανθρώπινο οργανισμό. Κρυσταλλώνει γρήγορα και έχει χαρακτηριστική γεύση.
Η αυξημένη περιεκτικότητά του με κόκκους γύρης σε συνδυασμό τόσο με τις ιδιότητές του αλλά και με την πικρή του γεύση, το έκανε ίσως το μοναδικό μέλι να έχει πάρει σημαντική θέση στα ράφια και τις βιτρίνες των καταστημάτων με είδη υγιεινής διατροφής.
© Copyright 2009. Μέλι Ρειτών & Μέλι J.& S.